Podstawowe wiadomości o eksploatacji maszyn

Prawidłowa eksploatacja maszyn i narzędzi technicznych polega na zapewnieniu ciągłości ich pracy oraz podnoszeniu ich wydajności. Można to osiągnąć, przestrzegając ustalonych warunków eksploatacji – planów czyszczenia, smarowania i cyklu napraw planowo zapobiegawczych.

Optymalne warunki eksploatacji maszyn i urządzeń ustala się w elementarnym układzie eksploatacyjnym, na który składa się urządzenie badane, obsługa urządzenia, przedmiot operacyjny urządzenia, stanowisko użytku i obsługi urządzenia, otoczenie, zasilanie i dokumentacja eksploatacyjna – instrukcja obsługi, smarowania, dokumentacja techniczno-ruchowa (DTR), karta napraw, wykaz części zamiennych itp. Niestosowanie się do optymalnych warunków eksploatacji maszyn i narzędzi stanowi naruszenie zasad prawidłowej ich eksploatacji.

Należy podkreślić, że podstawowym warunkiem prawidłowej eksploatacji każdej maszyny bądź urządzenia technicznego jest dobra znajomość ich budowy i działania oraz ich obsługa zgodna z instrukcją obsługi zawartą w dokumentacji techniczno-ruchowej (DTR). W instrukcji obsługi ponadto są podane: schematy hydrauliczne, elektryczne i kinetyczne oraz układ chłodzenia wytyczne w zakresie przeprowadzania regulacji mechanizmów, czyszczenia filtrów oleju i cieczy chłodzącej wytyczne odnośnie dokonywanych okresowych przeglądów i napraw maszyn i urządzeń. Ponadto racjonalna praca maszyn wymaga przestrzegania instrukcji smarowania danej maszyny.

Z eksploatacją maszyn i urządzeń technicznych są związane dwa pojęcia – ich niezawodności i trwałości. Niezawodność maszyny lub urządzenia można ustalić według następujących kryteriów: pewności działania, bezawaryjnej pracy, stabilności działania, tj. długotrwałej pracy bez pogarszania się wyników, łatwości obsługi, długich okresów pracy między naprawami i małej pracochłonności napraw. Niezawodność maszyn i urządzeń ocenia się: częstotliwością przerw w pracy z powodu uszkodzeń, czasem niezawodnej pracy (między przymusowymi przerwami), wysokością kosztów i czasem trwania napraw. Średni czas pracy maszyny bez zakłóceń nazywamy wskaźnikiem niezawodności, który ustala się dla poszczególnych maszyn i urządzeń na podstawie wzorów statystyki matematycznej .